การคัดเลือกสายพันธุ์วัวชนที่ดี

การคัดเลือกสายพันธุ์วัวชนที่ดี วัวที่จะถูกคัดเลือกให้เป็นวัวชนได้นั้นจะต้องมีลักษณะจำเพาะที่แตกต่างไป จากวัวทั่วไป

ลักษณะจำเพาะที่ผู้รู้ในแวดวงวัวชนได้ประมวลสรุปโดยการศึกษาสังเกต หรือมีการพิสูจน์ซ้ำต่อ ๆ กันมา แล้วผ่องถ่ายด้วยวิธีการทางมุขปาฐะ มากกว่าการบันทึก ทำให้มีเอกสารอ้างอิงเกี่ยวกับการชนวัวน้อย ฉะนั้นบรรดาองค์ความรู้ที่มีอยู่ จึงต้องอาศัยคำบอกเล่าจากผู้เฒ่าผู้แก่เป็นส่วนใหญ่ การศึกษาเกี่ยวกับการคัดเลือกวัวจำแนกออกเป็น 2 ระยะ คือ การคัดเลือกวัวชนในอดีตกับปัจจุบัน

ในอดีตได้คำนึงถึงลักษณะเด่นจำเพาะด้านต่างๆ สูง ในขณะที่การคัดเลือกวัวชนในปัจจุบันได้คำนึงถึงความสามารถในการชนและการมี สายพันธุ์มากกว่า ลักษณะเด่นจำเพาะด้านต่างๆ ที่ผู้คัดเลือกวัวชนไว้ตระหนักถึงตั้งแต่อดีต-ปัจจุบัน ได้แก่ ขวัญ เขา สี และลักษณะเด่นจำเพาะบางประการ เช่น รูปหน้า หู ตา หาง ลึงค์ ลูกอัณฑะและขนที่ปลายอวัยวะเพศ เป็นต้น เพื่อความชัดเจนเกี่ยวกับความเชื่อนิมิตบ่งชี้ จึงวิเคราะห์ความเชื่อนิมิตบ่งชี้เรื่องขวัญวัวเป็นตัวอย่างดังนี้

ขวัญ ขวัญเป็นสัญลักษณ์ที่ปรากฏบนเรือนร่างของวัวตามธรรมชาติ นิมิตบ่งชี้ที่เกี่ยวกับลักษณะขวัญของวัวก็ดี เขาของวัวก็ดี สีของวัวก็ดี มีหลายส่วน คุณค่าทางด้านสรีรศาสตร์และจิตวิทยา เป็นองค์ความรู้ที่มีคุณประโยชน์ในสมัยหนึ่งที่กลายเป็นเรื่องทันสมัยในระยะ ต่อมาองค์ความรู้เหล่านี้ จึงถูกพิสูจน์ซ้ำตามมุมมองของคนยุคปัจจุบันโดยใช้กรอบแว่นของคนยุคนี้ ผสมกับกรอบแว่นของสังคมตะวันตก จึงพบความจริงในเชิงประจักษ์ว่า

1. ไม่มีวัวตัวใดที่มีนิมิตดีครบถ้วนทุกลักษณะ ส่วนใหญ่มีทั้งลักษณะดีและลักษณะร้ายคละปนกัน
2. วัวที่มีชื่อเสียงมักมีลักษณะดีจริง แต่วัวที่มีลักษณะดี ไม่ได้สรุปว่าจะเป็นวัวชนที่ดี และชนชนะเสมอไป
3. ความเชื่อเกี่ยวกับนิมิตบ่งชี้ของวัวชน อาศัยฐานการคิดจากคนและสัตว์ในเทพนิยายที่หาตัวตนจริงไม่ได้ และยังขาดการทดสอบตามหลักวิทยาศาสตร์ ส่วนใหญ่ทดสอบต่างวิธีกับผู้สร้างคติ และให้นิยามในตอนต้น
4. ความรู้และความเชื่อเรื่องนิมิตบ่งชี้ของวัวชน คล้ายกับคติความเชื่อด้านอื่น ๆ ที่ถูกผ่องถ่ายสืบทอดโดยวิธีการทางมุขปาฐะและมีแนวโน้มถดถอยในปัจจุบัน และจะสูญหายไปในอนาคต เพราะทดสอบหาความจริงแก้โดยใช้“มาตร”สมัยใหม่ไม่ได้
5. นิมิตบ่งชี้ส่วนหนึ่งเป็นสื่อสำแดงให้เห็นความปฏิสัมพันธ์ของชาวใต้กับคติฮินดูอย่างซับซ้อนและลึกล้ำ
6. นิมิตบ่งชี้ของลักษณะวัวมีขึ้นเพื่อประโยชน์ในการเลือกสรรวัวสำหรับกิจการ อื่น ๆ ที่นักเลงชนวัวนำมาใช้เพื่อการชนวัวของกลุ่มคน ไม่ได้มีเพื่อการชนวัวโดยตรง

การคัดเลือกโครงสร้างของร่างกาย จากการศึกษาพบว่าการคัดเลือกวัวชน นอกจากจะได้คำนึงถึงคติความเชื่อ ขวัญ สี และองค์ประกอบด้านต่าง ๆ ที่กล่าวแล้ว ยังต้องคำนึงถึงองค์ประกอบที่สำคัญอีกประการหนึ่ง คือ โครงสร้างของร่างกาย จำแนกอธิบายได้ดังนี้

คร่อมอก วัวที่ดีจะต้องมีคร่อมอกใหญ่ บั้นท้ายเล็กเรียวลาดลงเหมือนโครงสร้างของสิงโต ทั้งนี้เพราะเมื่อศึกษาพฤติกรรมการชนของวัวแล้ว พบว่า น้ำหนักทั้งหมดของวัวจะมารวมกันอยู่ที่ขาหน้าในขณะที่ชน ไม่ว่าจะชนในเชิงรุก เชิงรับ ขึ้นคร่อม หรือคัดง้างคู่ต่อสู้ ในขณะที่ขาหลังทำหน้าที่เพียงประคองให้ทรงตัวอยู่ได้เท่านั้น ฉะนั้นวัวตัวใดที่มีคร่อมอกใหญ่มักจะได้เปรียบคู่ต่อสู้อยู่สองส่วนเสมอ คือ ความสูงกับความยาว มีกำลังมากมักจะเป็นฝ่ายได้เปรียบเมื่อเข้าชน แต่ถ้าดูด้วยสายตาคนละทีก็จะเป็นฝ่ายเสียเปรียบด้านความหนา เพราะวัวประเภทนี้จะมีกระดูกใหญ่แต่เนื้อน้อย ในทางกลับ กันวัวที่มีคร่อมอกเล็ก บั้นท้ายมักจะใหญ่ วัวประเภทนี้นอกจากมีกำลังในการปะทะต่ำแล้วยังอุ้ยอ้าย ขาดความคล่องตัวในการเคลื่อนไหวอันเป็นเหตุให้เสียการทรงตัวและหกล้มได้ง่าย

ข้อเท้าและเล็บ ข้อเท้าและเล็บเป็นส่วนที่มีความสัมพันธ์สืบเนื่องจากกระดูก วัวชนที่ดีต้องมีกระดูกใหญ่ เพราะวัวกระดูกใหญ่มักจะมีเนื้อน้อยมีความปราดเปรียว คล่องตัว กระดูกข้อเท้าต้องมีขนาดใหญ่และสั้น มีความกำยำล่ำสัน ส่วนเล็บนั้น ก็ต้องมีเล็บใหญ่ที่เรียกกันว่า “เล็กพรก” หมายถึง เล็บที่มีรูปทรงคล้ายกะลามะพร้าวคว่ำจะดีมาก เพราะจะทำให้ฐานใหญ่ รองรับน้ำหนักได้มาก การทรงตัวจะดี ในทางกลับกันวัวที่มีเล็บตรงเรียวยาวไม่ดีเพราะมีกำลังน้อย อนึ่งเป็นที่น่าสังเกตว่าวิถีการคิดที่ยึดเอาผลจากการศึกษาสังเกตมาเป็นหลัก ในการคัดสรรวัวชนในอดีตมีแนวโน้มถดถอยในปัจจุบัน เพราะได้ค้นพบแนวทางใหม่ที่สะท้อนให้เห็นถึงตาหนาเกี่ยวกับความต้องการเอา ชนะ กล่าวคือ ได้มีการนำเอาหลักของการสืบทอดสายพันธุ์ (Gene) ของวัวชนตามหลักวิศวพันธุกรรมมาใช้ในการคัดเลือกมากกว่าเหตุผลใด ๆ เพราะเหตุผลดังกล่าวย่อมเชื่อมั่นได้ว่า ถ้าเมื่อคนเท่ากัน (ฉลาดเท่ากัน รู้เท่าทันกัน) และวัวเท่ากัน (อายุ เขา การฟิตซ้อมรูปร่างสั้น – ยาวเท่านั้น) ก็จะชนะคู่ต่อสู้ได้ในอัตราสูง ในทางกลับกันถ้าคน (ชั้นเชิงเล่ห์เหลี่ยม) ไม่เท่ากัน แม้นว่าจะมีวัวสายพันธุ์ดีก็จะพ่ายแพ้เอาได้ง่ายๆ พฤติการณ์เช่นนี้น่าจะ เป็นเครื่องมือในการสนองตอบลักษณะนิสัยที่ต้องการเอาชนะ ไม่ยอมรับและจำนนต่อใครง่าย ๆ ของชาวนครศรีธรรมราชกลุ่มหนึ่ง ดังนั้นนักเลงวัวชนถึงไม่รู้สึกว่าแพงเมื่อต้องซื้อวัว “ลูกผสม” ลูกพ่อพันธุ์วัวชนที่มีชื่อเสียงตัวเดียวในราคาที่สูงกว่าวัวชนสายพันธุ์ ธรรมดาประมาณ 2-3 เท่า บันทึกจากการปฏิบัติจริง

ปัจจุบันความเชื่อในเรื่องขวัญลดลงแต่สีอาจจะมีส่วนข่มขวัญคู่ต่อสู้ เช่น สีเข้ม อาจจะข่มโคสีอ่อน แต่ก็ไม่แน่เสมอไป ส่วนใหญ่จะให้ความสำคัญกับการฝึกซ้อมและความตั้งใจของเจ้าของโคแต่ละคอก ถึงกับมีการจ้างคนดูแลโคกันเดือนละหลายพันบาทต่อตัว ต่อคน การได้ลูกผสมจากพ่อที่ชนเก่ง ก็อาจจะทำให้เจ้าของคอกมีกำลังใจในการฟิตซ้อมโคมากยิ่งขึ้น

ถิ่นที่มีวัวพันธุ์ดี

เท่าที่ทราบมีอยู่มากคือที่ อำเภอเมือง อำเภอท่าศาลา อำเภอหัวไทร อำเภอทุ่งสง อำเภอร่อนพิบูลย์ อำเภอฉวาง อำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช ส่วนที่อื่นๆ ได้แก่ อำเภอควนขนุน อำเภอเขาไชยสน อำเภอเมือง จังหวัดพัทลุง อำเภอย่านตาขาว อำเภอห้วยยอด ตำบลนาวง ตำบลนาโยง อำเภอเมือง จังหวัดตรัง อำเภอสทิงพระ ตำบลม่วงงาม ตำบลหนองหอย ตำบลป่าขาด อำเภอนาทวี อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา เป็นต้น

ติดตาม โปรแกรมวัวชน ผลวัวชน ข่าวสาร รวดเร็วก่อนใครได้ที่ เพจเฟสบุ๊ค วัวชนแดนใต้ และเพจ สืบสารวัวชน888 หรือแอดมาที่ @Bullfight888