วัวชนสายพันธุ์ขาวลำพูน ที่ควรอนุรักษ์

วัวชนสายพันธุ์ขาวลำพูน ที่ควรอนุรักษ์ ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ อันเป็นพระราชพิธีที่สืบทอดมาแต่โบราณซึ่งพระมหากษัติย์ทรงโปรด

ของพืชพันธุ์ธัญญาหารเป็นขวัญกำลังใจแก่ราษฎร ผู้ประกอบอาชีพเป็นเกษตรกรและเพื่อความเป็นสิริมงคลของบ้านเมืองพระราชพิธีอันสำคัญนี้ “พระโค” คู่งามซึ่งทำหน้าที่ไถนาและเสี่ยงทายพระโคกินเลี้ยง เพื่อทำนายสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการทำมาหากินของผู้คนในปีนั้นๆ

เป็น พระโค ที่ได้คัดเลือกมาจากโคสายพันธุ์ “โคขาวลำพูน” โคพันธุ์พื้นเมืองของจังหวัดลำพูนซึ่งเป็นที่ต่างก็มีการยอมรับกันว่าเป็นโคที่มีลักษณะดีครบถ้วนสมบูรณ์ตามตำรา เช่น ขนสวยเป็นมัน เขาโค้งงามสีน้ำตาลส้ม ขอบตาสีชมพู นัยน์ตาแจ่มใส หูไม่มีตำหนิ มีขวัญหน้า ขวัญทัดดอกไม้ซ้ายขวา หางยาวสีขาว ขนฟู กีบและข้อเท้าแข็งแรง เป็นต้น

ถึงแม้จะเป็นวัวพื้นเมืองที่มีลักษณะงาม แต่ในเชิงเศรษฐกิจโคขาวลำพูนกลับให้ผลตอบแทนน้อย เหตุเพราะมีรูปร่างเล็ก ให้เนื้อน้อย ชาวบ้านจึงหันไปเลี้ยงวัวพันธุ์เทศที่รูปร่างสูงใหญ่ ให้เนื้อดีแทน ทำให้โคสายพันธุ์โคขาวลำพูนเหลือน้อยมาก

ปัจจุบันกรมปศุสัตว์ได้ประกาศให้เป็นสัตว์อนุรักษ์แล้วเพราะเกรงว่าโคขาวลำพูนสูญพันธุ์ ทั้งนี้เพราะเห็นว่าโคสายพันธุ์พื้นเมืองนี้มีคุณสมบัติเฉพาะนั่นคือ มีความสมบูรณ์พันธุ์สูง ทนทานต่อโรค พยาธิ และแมลงเขตร้อนแม้จะได้รับการเลี้ยงดูแบบแร้นแค้นก็ตาม จึงเหมาะสมกับสภาพท้องถิ่นชนบทของไทย

ในท่ามกลางสถานการณ์ที่น่าเป็นห่วงแบบนี้ ทางชาวบ้านชุมชนบ้านไร่ป่าคา ต.ท่าตุ้ม อ.ป่าซาง จ.ลำพูน ได้ถือโอกาสที่จะรวมตัวกันเป็น กลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงโคขาวลำพูนบ้านไร่ป่าคา ขึ้นเมื่อวันที่ 27 มกราคม 2546 เพื่อการอนุรักษ์พันธุ์โคขาวลำพูนมิให้สูญสิ้นพันธุ์ไปจากเมืองลำพูน

ทั้งนี้รวมทั้งสร้างรายได้เสริมให้กับชาวบ้าน นายอยุธ ไชยยอง ผู้ใหญ่บ้านบ้านไร่ป่าคา หัวหน้าโครงการวิจัย “และกระบวนการพัฒนากลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงโคขาวลำพูน” ที่งานวิจัยเพื่อท้องถิ่นภายใต้การสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) และได้เล่าย้อนถึงความเป็นมาของการรวมกลุ่มฯ ในครั้งนี้ว่า

การทำงานวิจัยทำให้ผู้ใหญ่บ้านอยุธ และสมาชิกกลุ่มฯ ได้มีโอกาสรับรู้เรื่องราวของโคขาวลำพูนซึ่งสัมพันธุ์กับวิถีชีวิตของชาวบ้านอย่างลึกซึ้งมากขึ้น เริ่มจากได้รู้ว่า โคขาวลำพูนนั้นอยู่คู่กับชาวบ้านชุมชนบ้านไร่ป่าคามาแต่โบราณ ทุกครัวเรือนจะเลี้ยงวัวเพื่อใช้งาน

ซึ่งส่วนใหญ่ก็เป็นวัวสายพันธุ์โคขาวลำพูน การเลี้ยงเพื่อใช้ประโยชน์ในการไถนา เทียมเกวียน เป็นวัวต่าง (บรรทุกของ) รวมทั้งขายเป็นรายได้ และการใช้งานก็เป็นไปด้วยความเคารพ จะเห็นได้จากการมีพิธีกรรมสู่ขวัญโค โดยหลังจากทำนา ผู้เลี้ยงจะนำสวยดอกไม้ไปมัดติดเขาโค ในสวยดอกไม้ประกอบด้วย ดอกไม้ ธูป เทียน ทำพิธีขอขมาลาโทษ พร้อมเลี้ยงเจ้าที่เจ้าทางด้วยไก่ 1 คู่ เพื่อความเป็นสิริมงคล

ช่องทางติดตาม

เว็บไซต์ : Wuachon888.info

แฟนเพจเฟสบุ๊ค : วัวชนแดนใต้888

ช่องยูทูป : สืบสานวัวชน888

ช่อง tiktok : wuachonvip

Twitter : วัวชน888

Line Official : @bullfight888