วัวชนขาวลำพูน ต้นกำเนิดสายพันธุ์

วัวชนขาวลำพูน ต้นกำเนิดสายพันธุ์ ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ อันเป็นพระราชพิธีที่สืบทอดมาแต่โบราณซึ่งพระมหากษัติย์ทรงโปรด

ของพืชพันธุ์ธัญญาหารเป็นขวัญกำลังใจแก่ราษฎร ผู้ประกอบอาชีพเป็นเกษตรกรและเพื่อความเป็นสิริมงคลของบ้านเมืองพระราชพิธีอันสำคัญนี้  คู่งามซึ่งทำหน้าที่ไถนาและเสี่ยงทาย เพื่อทำนายสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการทำมาหากินของผู้คนในปีนั้นๆ เป็น พระโค ที่คัดเลือกมาจากโคสายพันธุ์ “โคขาวลำพูน”

โคพันธุ์พื้นเมืองของจังหวัดลำพูนซึ่งเป็นที่ยอมรับกันว่าเป็นโคที่มีลักษณะดีครบถ้วนสมบูรณ์ตามตำรา เช่น ขนสวยเป็นมัน เขาโค้งงามสีน้ำตาลส้ม ขอบตาสีชมพู นัยน์ตาแจ่มใส หูไม่มีตำหนิ มีขวัญหน้า ขวัญทัดดอกไม้ซ้ายขวา หางยาวสีขาว ขนฟู กีบและข้อเท้าแข็งแรง เป็นต้น

ปัจจุบันกรมปศุสัตว์ได้ประกาศให้เป็นสัตว์อนุรักษ์แล้วเพราะเกรงว่าโคขาวลำพูนสูญพันธุ์ ทั้งนี้เพราะเห็นว่าโคสายพันธุ์พื้นเมืองนี้มีคุณสมบัติเฉพาะนั่นคือ มีความสมบูรณ์พันธุ์สูง ทนทานต่อโรค พยาธิ และแมลงเขตร้อนแม้จะได้รับการเลี้ยงดูแบบแร้นแค้นก็ตาม จึงเหมาะสมกับสภาพท้องถิ่นชนบทของไทย

รวมทั้งสร้างรายได้เสริมให้กับชาวบ้าน นายอยุธ ไชยยอง ผู้ใหญ่บ้านบ้านไร่ป่าคา หัวหน้าโครงการวิจัย “กระบวนการพัฒนากลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงโคขาวลำพูน” งานวิจัยเพื่อท้องถิ่นภายใต้การสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) เล่าย้อนถึงความเป็นมาของการรวมกลุ่มฯ ในครั้งนี้ว่า

ความคิดเบื้องต้นเริ่มจากการคิดแก้ปัญหาเศรษฐกิจของชุมชน เพราะชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพทำนา ทำสวนลำไย ในแต่ละปีจะมีการตัดหญ้า ถางหญ้า เผาทำลายปีละหลายครั้ง ผมเห็นว่า หญ้าเหล่านี้น่าจะมีประโยชน์ในการเลี้ยงวัว การเลี้ยงวัว เป็นอาชีพเสริม

จึงได้ประชุมลูกบ้านจัดตั้งกลุ่มผู้เลี้ยงโคขึ้น ซึ่งตอนแรกจะเลี้ยงโคขุน แต่มีเพื่อนแนะนำว่า น่าจะเลี้ยงโคขาวลำพูนซึ่งเป็นโคพื้นเมืองของลำพูนที่ปัจจุบันใกล้จะสูญพันธุ์แล้ว ทำให้ฉุกคิดได้ว่า หากเราเลี้ยงโคขาวลำพูนเพื่อการอนุรักษ์ในโอกาสข้างหน้านอกจากจะได้ผลผลิตแล้วยังจะมีประโยชน์ในทางอ้อมอีกด้วย

ซึ่งส่วนใหญ่ก็เป็นวัวสายพันธุ์โคขาวลำพูน การเลี้ยงเพื่อใช้ประโยชน์ในการไถนา เทียมเกวียน เป็นวัวต่าง (บรรทุกของ) รวมทั้งขายเป็นรายได้ และการใช้งานก็เป็นไปด้วยความเคารพ จะเห็นได้จากการมีพิธีกรรมสู่ขวัญโค โดยหลังจากทำนา ผู้เลี้ยงจะนำสวยดอกไม้ไปมัดติดเขาโค ในสวยดอกไม้ประกอบด้วย ดอกไม้ ธูป เทียน ทำพิธีขอขมาลาโทษ พร้อมเลี้ยงเจ้าที่เจ้าทางด้วยไก่ 1 คู่ เพื่อความเป็นสิริมงคล

ใช้กรอกปาก เพื่อบำรุงกำลัง,การใช้หัวกล้วยเน่าทาแก้กลากเกลื้อน,การใช้น้ำมะขามเปียกทาแก้แผลปากเปื่อย,การใช้เปลือกไม้ประดู่ต้มรดเท้าโคแก้โรค เท้าเปื่อย,การใช้น้ำซาวข้าวผสมเกลือ อมพ่นตา แก้เจ็บตา ตาแดง เป็นต้น องค์ความรู้เหล่านี้ทางสมาชิกได้นำมาปรับใช้ในการเลี้ยงโคขาวลำพูนของกลุ่มฯ ในเวลาต่อมา ที่สำคัญคือ ได้เรียนรู้ถึงลักษณะเด่นของวัวสายพันธุ์โคขาวลำพูนอย่างถูกต้อง

ช่องทางติดตาม

เว็บไซต์ : Wuachon888.info

แฟนเพจเฟสบุ๊ค : วัวชนแดนใต้888

ช่องยูทูป :สืบสานวัวชน888 V2

ช่อง tiktok : สืบสานวัวชน

Twitter : เด็กใต้บ้านๆ

Line Official : @bullfight888