โคพื้นเมืองภาคใต้ หรือโคชน

โคพื้นเมืองภาคใต้ หรือโคชน โคพื้นเมืองได้มีการเลี้ยงดูมาเป็นเวลาช้านานแล้ว แต่ยังไม่แน่ชัดในสายพันธุ์ดั้งเดิม และประวัติศาสตร์ความเป็นมาในอดีต

โคพื้นเมืองจะมีความแตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาคของประเทศ โดยโคพื้นเมืองแท้ๆ จะอยู่ในเขตภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนทางภาคเหนือ และภาคใต้โคพื้นเมืองบางส่วน จะมีรูปร่างแตกต่างกันออกไป เพราะมีสายเลือดโคอื่นการคัดเลือกวัวชนได้คำนึงถึงองค์ประกอบด้วยต่างๆ

ทั้งเหตุทางคติชนวิทยา และวิทยาศาสตร์การกีฬา ยังคงอยู่ในฐานะที่เป็นความเชื่อมากกว่าที่จะเป็นข้อเท็จจริง เพราะแม้ว่า วัวบางตัวจะไม่มีลักษณะเด่นบางประการ แต่ก็สามารถที่จะเอาชนะคู่ต่อสู้ และมีชื่อเสียงโด่งดังได้ในขณะที่วัวบางตัวมีองค์ประกอบด้านต่างๆ ครบถ้วน แต่ก็ไม่เคยปรากฏว่ามีวัวตัวใดที่จะประสบชัยชนะแต่เพียงความเดียว

การชนวัวในภาคใต้ แรกเริ่มเดิมทีที่เกิดขึ้น ก็ด้วยวัตถุประสงค์ที่คนต้องการความสนุกสนานเพลิดเพลินกับเกมกีฬาต่อสู้เป็นหลัก โดยคัดเลือกวัวชนจากวัวพื้นเมืองที่มีลักษณะเหมาะสมนำมาชน โดยทั่วไปเกมกีฬาต่อสู้ที่มีการแพ้และชนะ มักมีการพนันขันต่อเกิดขึ้นเสมอในแวดวงของกลุ่มคนที่ชอบ การชนวัวก็เช่นกัน สถานที่ชนวัวจะเป็นแหล่งรวมมวลชนในท้องถิ่นในอดีต ใช้ท้องไร่ท้องนาหลังเก็บเกี่ยวพืชผล สำหรับปัจจุบันมีสถานที่เฉพาะสำหรับการชนวัวเกิดขึ้น

ซึ่งเดิมคนทั่วไป มักเรียกว่า “บ่อนวัวชน”เนื่องจากมวลชนที่เข้ามาชมเกมกีฬาชนวัว มักเล่นการพนันด้วย ดังนั้นการเล่นการพนันชนวัว จึงได้ถูกบรรจุอยู่ในพระราชบัญญัติการพนันพุทธศักราช 2478 ทั้งนี้ เพื่อให้เจ้าหน้าที่ภาครัฐสามารถดูแลความสงบเรียบร้อยได้ วัฒนธรรมการชนวัวของคนใต้ จากอดีตจนถึงปัจจุบันได้มีวิวัฒนาการมาโดยลำดับ การจัดชนวัวในปัจจุบันได้คำนึงถึงเหตุผลอื่นๆ ที่สำคัญมากนอกจากการพนันเช่น เศรษฐกิจชุมชน ความสัมพันธ์ของมวลชน การมีอาชีพของคนในชุมชน สถานที่ท่องเที่ยว การพักผ่อนหย่อนใจของผู้สูงอายุ และประการสำคัญ เป็นการรักษาพันธุกรรมของวัวพื้นเมืองไม่ได้หายสาบสูญไป

ความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับกีฬาชนวัว ของชาวบ้านจังหวัดสงขลา มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับกีฬาวัวชนของชาวบ้านจังหวัดสงขลาโดยจำแนกประเด็น ดังต่อไปนี้ความเชื่อเกี่ยวกับลักษณะของวัวชน ความเชื่อด้านพิธีกรรม และความเชื่อด้านอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย ผู้ประกอบพิธีกรรมเกี่ยวกับวัวชน ในเขตอำเภอเมืองสงขลา อำเภอหาดใหญ่ อำเภอรัตภูมิ อำเภอนาทวี อำเภอสะเดา อำเภอจะนะ อำเภอสทิงพระ

และผู้มีความรู้เกี่ยวกับความเชื่อเรื่องวัวชน ในเขตอำเภอเมืองสงขลา อำเภอหาดใหญ่ อำเภอรัตภูมิ อำเภอนาทวี อำเภอสะเดา อำเภอจะนะ อำเภอสทิงพระ อำเภอละไม่น้อยกว่า 5 คน ผลการศึกษาพบว่า ชาวบ้านสงขลามีความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับกีฬาวัวชน จำแนกได้ 3 ประเด็น คือความเชื่อเกี่ยวกับลักษณะของวัวชน ความเชื่อด้านพิธีกรรม และความเชื่ออื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับลักษณะของวัว